Od kilku już lat podnoszone są głosy, by dzieciom nie czytać jednego z najsłynniejszych wierszy Juliana Tuwima „Murzynek Bambo”. Po ostatnich antyrasistowskich protestach w Stanach Zjednoczonych, również w Polsce zaczęto wyszukiwać przejawów rasizmu w naszej kulturze i z tego powodu znów dostało się „Murzynkowi”. Tylko czy naprawdę ten utwór jest aż taki straszny?

Stwierdzenie, które polskie rodziny należą do arystokracji wcale nie jest takie proste. Wbrew pozorom, nie każda familia nosząca tytuł hrabiowski czy książęcy może zostać uznana za arystokratyczną. W przypadku naszego kraju jest to bowiem ograniczone grono kilku- kilkunastu rodów, a ich tytuły nie mają tu specjalnego znaczenia.

Z racji kolejnej rocznicy rzezi wołyńskiej tradycyjnie pojawiają się w Polsce oczekiwania, że Ukraina powinna nas przeprosić i uznać tę zbrodnię za ludobójstwo. Sęk w tym, że najprawdopodobniej NIGDY do tego nie dojdzie.

Prof. Grzegorz Motyka opatrzył swoją książkę „Akcja Wisła ‘47” podtytułem „komunistyczna czystka etniczna”. U niektórych wywołało to oburzenie. Głównie z dwóch powodów. Po pierwsze, w powszechnym przekonaniu czystka etniczna łączona jest z fizyczną eksterminacją, czym masowe wywózki ludności ukraińskiej w 1947 roku nie były. Po drugie, termin czystka etniczna jest także używany w odniesieniu do masowych mordów Polaków w południowo-wschodnich województwach II RP dokonanych przez Ukraińską Powstańczą Armię. Z uwagi na fakt, że pośrednim (tak, pośrednim) celem Akcji Wisła było zniszczenie banderowskiego podziemia w Polsce, to może to budować fałszywą symetrię między rzezią wołyńską a akcją „Wisła”.

W słynnym litewskim dramacie historycznym Mažvydas (Mażwid) tytułowy bohater – szesnastowieczny teolog protestancki, autor pierwszej drukowanej książki w języku litewskim – uczy chór sylaba po sylabie wypowiadać nazwę własnej ojczyzny: Lie-tu-va. Gdy oporny początkowo chór coraz śmielej powtarza ów wyraz, Mażwid dodaje: ,,Kiedy wypowiecie to słowo, to na ustach/ Poczujecie smak miodu i krwi”. Subtelna, na poły mistyczna scena przedstawia symboliczne narodziny litewskiej świadomości narodowej. W czasach sowieckiej niewoli odczytywano ją – podobnie jak w Polsce Dziady Kazimierza Dejmka – jako płynący z desek teatru głos protestu. Dominik Wilczewski zapewne nieprzypadkowo przytacza ją na kartach swojej książki. Niczym Mażwid, oswaja on bowiem polskiego czytelnika z tą obco brzmiącą nazwą, ową nie do końca jeszcze poznaną i zrozumianą, młodą, niezależną Lietuvą. Prawdziwą Litwą, Litwą Litwinów, Litwą po litewsku.

Wielu miłośników literatury zwykło porównywać czytanie do podróży, podczas której poznajemy nieznane miejsca i ludzi, nie ruszając się z domowego zacisza. Anthony Bale w swojej książce zaprasza nas w podwójną podróż – zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Przenosi nas jednocześnie w zamierzchłe lata średniowiecza i dalekie zakątki Azji i Afryki, ukazując nie tylko przygody swoich bohaterów, ale także percepcję świata zupełnie inną od naszej – ukształtowaną przez odmienne doświadczenia, ideały i wartości epoki, kręgi kulturowe. Podczas tej wyprawy czeka nas wiele niespodzianek, szoków, niekiedy zniesmaczenia, niekiedy śmiechu. Pewne jest jednak, że zgodnie z porzekadłem, iż ,,podróże kształcą” – nauczy nas ona patrzeć inaczej na historię własnej cywilizacji…

O ile przed rozbiorami liczba szlachty w Rzeczpospolitej Obojga Narodów była zbliżona do 10, góra 15 proc., to pogranicze podlasko-mazowieckie mogło się poszczycić odsetkiem sięgającym ponad 40 proc. Niektóre wsie z tego obszaru były w całości zasiedlone przez osoby szczycące się szlacheckim pochodzeniem. Tę niezwykłą krainę próbuje nam przybliżyć w książce „Ślachta” Maciej Falkowski.

Libacje alkoholowe, notoryczne zdrady i karygodny sposób odżywiania. Do kogo pasuje ten opis? Z pewnością do wykolejonych gwiazd rocka, ale też do władców Rosji. W tym artykule zajmiemy się tymi drugimi. Ich życiem, a w szczególności jego ostatnim godzinami.