Królowe Marysieńkę, czyli Marię Kazimierę d’Arquien primo voto Zamoyską, secundo voto Sobieską, pamięta się najczęściej jako uroczą i piękną żonę króla Jana III. Tymczasem była ona też wytrawnym politykiem, który miał niemały wpływ na bieg spraw w Rzeczypospolitej.

Była to jedna z niewątpliwie najbardziej hańbiących klęsk w całej historii Polski, a na pewno najgłośniejsza klęska Rzeczypospolitej w okresie powstania Chmielnickiego. Chodzi oczywiście o bitwę pod Piławcami, która rozegrała się w końcu września 1648 roku. Do dzisiaj zachowało się powiedzenie z tamtych lat nazywające ją „hańbą plugawiecką”. Jakie były przyczyny tej fatalnej w rezultacie dla państwa polsko-litewskiego batalii?

Podobnie jak w przypadku innych głównych bohaterów „Trylogii” Henryka Sienkiewicza, Bohun sporo odbiega od swego historycznego pierwowzoru. Tym razem jednak nie chodzi jedynie o to, że jego życiorys nie pokrywa się z powieściowymi przygodami. Prawdziwy Bohun był bowiem nie tylko jednym z wielu kozackich watażków, ale też bojownikiem o ukraińską niepodległość.

Niewiele osób zapewne zdaje sobie sprawę, że Szwecja w pewnym momencie dziejowym była nie tylko jednym z najpotężniejszych państw w Europie, ale również mocarstwem, którego istnienie miało duży wpływ na dzieje świata. To właśnie ona grała pierwsze skrzypce w północno-wschodniej części Starego Kontynentu w siedemnastym wieku. Szwecję jednak różniło bardzo wiele od innych potęg epoki nowożytnej – nie posiadała ona rozległych terytoriów jak Rosja ani nie była tak bogata jak Hiszpania. Tak naprawdę był to kraj biedny – w latach trzydziestych XVII w. Królestwo Szwecji zamieszkiwało 2,5 miliona ludzi, z czego 1,5 miliona stanowili etniczni Szwedzi, reszta pochodziła z terytoriów nieszwedzkich takich, jak Finlandia czy Inflanty. Dla porównania, w Rzeczypospolitej mieszkało w tym samym czasie około 11 milionów ludzi. Za stworzenie potęgi szwedzkiej nie było zatem odpowiedzialne jej położenie czy bogactwa, lecz grono genialnych władców, którzy poprowadzili swój kraj do wielkości.

Potop szwedzki z lat 1655-1660 był jednym z największych kataklizmów w historii Polski. Straty, jakie spowodował można chyba porównywać jedynie ze skutkami II wojny światowej. Szwedzcy najeźdźcy jednak nie tylko niszczyli, ale też grabili, pozbawiając nas wielu narodowych skarbów.

Rzeczpospolita Obojga Narodów była pełna barwnych osobowości, które potrafiły łączyć w sobie fantazję, przepych, okrucieństwo z oddaniem ojczyźnie. Taką niezwykła mieszankę stanowił m.in. Jan Sobiepan Zamoyski.

Jednym z ważniejszych epizodów powstania Chmielnickiego było oblężenie Zamościa w 1648 roku. Wydarzenie to barwnie jest przywoływane w niedawno wydanej książce autorstwa Alex Vastatrix i Waldemara Bednaruka -„Harem”, której fragmenty publikujemy.

Michał Jerzy Wołodyjowski (a właściwie Jerzy Michał) jest jedną z najbardziej lubianych postaci Trylogii Henryka Sienkiewicza. Nie jest tajemnicą, że jej pierwowzorem był rzeczywisty dowódca obrony Kamieńca Podolskiego. Jest to jednak tylko część prawdy, bowiem pisząc „Ogniem i mieczem” noblista myślał najprawdopodobniej o innym Wołodyjowskim.