W XVII w. nastąpiło gwałtowne zintensyfikowanie kontaktów między Rzeczpospolitą a Persją. Stała za tym wielka polityka w myśl zasady: „wróg mego wroga jest moim przyjacielem".

Antymuzułmańskie nastroje spowodowane m.in. przestępstwami dokonywanymi przez wyznawców Allaha nie są tylko domeną naszych czasów. W swojej historii Polska miała już problem ze społecznością islamską i, by było ciekawiej, byli to uchodźcy. Reakcja niewiele różniła się od postawy nam współczesnych. Doprowadziło to do tragedii, ale obydwie strony potrafiły wyciągnąć z tego wnioski na przyszłość.

O królu Janie Kazimierzu krążą różne opinie. Chyba więcej szacunku zyskał już po odejściu z tego łez padołu niż za swego życia i panowania. W Trylogii Henryka Sienkiewicza ostatni Waza był mężem stanu, który wnikliwie charakteryzował bolączki Rzeczpospolitej. Współcześni mu byli bardziej skłonni odczytywać jego łacińskie inicjały ICR (Ioannis Casiirus Rex) jako Initium Calamitatis Regin, czyli początek nieszczęść królestwa. Pod koniec panowania tak wszyscy mieli go już dość, że się tylko modlili, żeby po prostu sobie poszedł, gdzieś daleko.

Henryk Sienkiewicz na kartach „Potopu” powołał do życia postać Andrzeja Kmicica – znakomitego żołnierza, który przechodzi przemianę z gwałtownika i hulaki w przykładnego obywatela. Pierwowzór tego bohatera - Samuel Kmicic takiej przemiany nie przeszedł, ale w niektórych momentach wcale jej nie musiał przechodzić i pewnie dlatego te „chwalebniejsze” epizody z życia Samuela zmusiły noblistę do powołania jeszcze jednego Kmicica w „Potopie”.

Wiek XVII był wymarzonym stuleciem dla wszelkiej maści awanturników, dzielnych wojaków, poszukiwaczy przygód i odkrywców. Na starym kontynencie nie było nawet jednego dnia pokoju. Wojny trwały bezustannie. Trwała, rozpoczęta jeszcze pod koniec XV wieku, epoka wielkich odkryć geograficznych i podbojów kolonialnych, z tym, że do starych mocarstw kolonialnych, jak Hiszpania i Portugalia, dołączyły: Anglia, Francja i Holandia. Ludzie żądni przygód i sławy nie mogli więc narzekać na nudę. Jednym z nich był pewien Polak z podpoznańskiego Rogalina, nazwiskiem Krzysztof Arciszewski. Niewielu Polaków mogło w tym czasie poszczycić się podobną sławą. Odcisnął on swoją osobą piętno głownie w dziejach Holandii i Brazylii.

Koronacja, ślub, chrzciny czy pogrzeb to ceremonie, które odbywane w rodzinie panującej zawsze przykuwały uwagę poddanych. Ich blichtr, przepych, celebra powodowały, że były zapamiętywane na długie lata. Były to jednak wydarzenia stosunkowo rzadkie, lecz nie mniejszy splendor towarzyszył czynności tak powszedniej jak wyjazd króla do miasta.

Mieszkańcy siedemnastowiecznego Poznania przez kilkadziesiąt lat byli świadkami niecodziennej walki pomiędzy dwoma zakonami wywodzącymi się z tradycji franciszkańskiej: bernardynami i franciszkanami konwentualnymi. Oto jak przebiegał ten spór.

Obrona Hodowa nie została nigdy uwieczniona na żadnym obrazie któregoś Kossaka czy Matejki. Nie było tu też słynnych szarż husarii, która tym razem do społu z pancernymi walczyła przeważnie pieszo. Jednakże zwycięstwo 400 polskich obrońców nad 40 tys. Tatarów musi budzić szacunek.