Tegoroczne rozdanie nagród Szwedzkiej Akademii bez wątpienia będzie długo w naszym kraju wspominane. Po ponad dwudziestu latach polska autorka dostała literackiego Nobla, co w tej dziedzinie plasuje nas w światowej czołówce.

Rozmawiam z drem hab. prof. nadzw. Waldemarem Bednarukiem, współautorem i konsultantem powieści historycznej „Harem”, która ukaże się 17 lipca nakładem Wydawnictwa Harde. Splatające się na kartach książki losy spadkobiercy fortuny Zamoyskich i wnuka pierwszego ordynata – Jana zwanego Sobiepanem, i głównej bohaterki, wiejskiej dziewuszki sprzedanej do magnackiego haremu, są pretekstem do pokazania historycznych faktów i barwnej obyczajowości XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, czasów królowania Jana II Kazimierza Wazy, potopu szwedzkiego i zmagań z turecką potęgą, a także rozkwitu renesansowego miasta idealnego – Zamościa. Jest tu namiętna miłość, odważna erotyka i opowieść z zaskakującym zakończeniem. Pasjonująca lektura dla miłośników historii, a także fanów romansów.

W przypadku niektórych historycznych postaci można powiedzieć, że los pokarał ich zbyt długim życiem. Gdyby taki Władysław Gomułka zmarł w 1957 roku, to zapewne do dziś byłby patronem wielu ulic i placów. Gdyby Józef Zajączek zginął gdzieś w czasie wojen napoleońskich, to mógłby stawać ze swoją legendą w konkurach z Janem Henrykiem Dąbrowskim. Podobnie z Edwardem Śmigłym-Rydzem. Gdyby nie dożył nieszczęsnego 1939 roku, to miałby dziś zapewne niejeden pomnik.

Co jakiś czas pojawiają się próby odczarowania II RP. W powszechnym mniemaniu wypada ona zwyczaj lepiej niż PRL i obecna Rzeczpospolita. Niektórzy jednak starają zwracać uwagę, że sanacyjna Polska była państwem, gdzie kwitł autorytaryzm, prześladowano przeciwników politycznych i narastała bieda. Tego typu krytyka znalazła się m.in. w niedawnych spektaklach Teatru Telewizji „Paradiso” i „Dołęga-Mostowicz. Kiedy zamykam oczy”. Przy nich PRL-owski serial „Kariera Nikodema Dyzmy” jawi się jako pochwała przedwojennej Polski. Ale czy rządy sanacji aż tak bardzo odbiegały od tego, co możemy zaobserwować dzisiaj i to nie tylko w naszym kraju, ale też w tzw. krajach starej demokracji?

W Stanach Zjednoczonych mieszka blisko 10 mln osób polskiego pochodzenia. Obok Anglosasów, Niemców, Latynosów, Afroamerykanów i Włochów jest to jedna z najliczniejszych grup etnicznych Amerykanów, czyli obywateli USA, którzy wskazują swoje korzenie w innym kraju. Znaczenie polskiej mniejszości jest jednak zdecydowanie niższe niż można byłoby się spodziewać, biorąc pod uwagę wielkość tej społeczności. Co więcej, Polacy od dziesiątek lat są obiektem kpin i nie cieszą się najlepszą opinią.

Ustawa 447 znalazła się ostatnio w czołówce, skądinąd nie najlepszej jakości, debaty politycznej w Polsce. Rzeczony akt według niektórych niesie ze sobą groźbę konieczności zapłaty przez nasze państwo odszkodowań za znacjonalizowane mienie bezspadkowe po ofiarach Holokaustu. Ale czy rzeczywiście tak jest?

„Dobry, uczciwy człowiek, świetny wojskowy, który wbrew swojej woli znalazł się w samym środku zawirowań politycznych” – mówią o swoim bohaterze Sławomir Koper i Tymoteusz Pawłowski, autorzy książki „Tajemnice Marszałka Śmigłego-Rydza”.

„Niedaleko pada jabłko od jabłoni” – powiada stare porzekadło. Nie mam jednak pewności, czy ma ono jakikolwiek związek z rzeczywistością. Patrząc na biografie niektórych historycznych postaci można niekiedy zadać sobie pytanie, jak to możliwe, że to „jabłko” upadło tak daleko?