XIX w.

Czwartek, 07.06.2018 Kamil Byk

Jan Henryk Dąbrowski – zrepolonizowany bohater narodowy

Stefan Żeromski w swojej powieści „Popioły” przedstawił generała Jana Henryka Dąbrowskiego jako osobę, która ma wyraźny problem z językiem polskim – często wtrąca niemieckie słowa lub po prostu posługuje się tylko niemieckim. Nie było w tym żadnej przesady. Dąbrowski choć urodził się 2 sierpnia 1755 r. w Pierzchowcu niedaleko Bochni, to już w wieku 11 lat opuścił ojczyznę i przeniósł się do Saksonii. Tam wsiąkł w kulturę niemiecką, aż zdawało się, że całkowicie zapomni o kraju przodków. Stało się jednak zupełnie inaczej.

Wtorek, 22.05.2018 Marcin Dzierżanowski

Dlaczego w „Lalce” Bolesława Prusa nie ma Rosjan?

„Lalka” Bolesława Prusa uchodzi za powieść, która doskonale oddaje realia Warszawy z II poł. XIX stulecia. Rzeczywiście, wraz z bohaterami poznajemy zarówno bogate pałace, jak i nędzne sutereny. Lecz coś tu nam nie gra. Czas akcji to przecież okres zaborów, a Warszawa leżała w zaborze rosyjskim. Zatem gdzie u licha są ci Rosjanie?

Wtorek, 15.05.2018 Jakub Wojas

Fantazja czy głupota? Ostatnia akcja Zygmunta Padlewskiego

15 maja 1863 r. na terenie carskich koszar w Płocku rozstrzelano Zygmunta Padlewskiego. Jak na skazańca śmierć miał całkiem piękną. Gdy prowadzono go z więzienia na miejsce egzekucji mieszkanki Płocka rzucały z okien pod jego stopy bukiety róż i fiołków. Kwiatowa droga na stracenie wzbudziła podziw nawet rosyjskich żołdaków. Nie wiem tylko, czy na tę drogę sprowadziła go nadmierna fantazja, czy już zwykła głupota.

Niedziela, 06.05.2018 Tomasz Boruta

Co zrobić, żeby zostać uznanym za mądrego?

W 1821 r. ksiądz Karol Surowiecki, jako zajadły krytyk idei oświeceniowych, dał kilka rad jak właśnie w „oświeconym” towarzystwie uchodzić za mądrego. Minęły dwa wieki, ale jego wskazówki chyba aż tak bardzo się nie zdezaktualizowały?

Wtorek, 24.04.2018 Paweł Wernicki

Jak Polak zbudował najwyższą kolej świata

W XIX wieku powstała najwyżej położona linia kolejowa. Nad najnowocześniejszymi wówczas rozwiązaniami technologicznymi pracował polski inżynier Ernest Malinowski. Peru mogło sobie pozwolić na tę inwestycję m.in. dzięki wykorzystaniu ptasiego guana.

Poniedziałek, 26.03.2018 Jacek Radzymiński

Dziedzictwo rosyjskiego prezydenta Warszawy Sokratesa Starynkiewicza

Dla współczesnych był zupełnym fenomenem, człowiekiem z tak innego świata, że musieli mu dopisać romantyczną legendę. W polskiej pamięci zapisał się jednak jako prezydent Warszawy – wówczas gubernialnego miasteczka na zachodnich rubieżach Imperium. Co zostało z dziedzictwa „naszego prezydenta”, jak Sokratesa Starynkiewicza nazywała warszawska prasa, pomimo ustawicznych interwencji cenzury?

Wtorek, 13.03.2018 Paweł Zawada

Polak, który zabił cara

Ułamek sekundy sprawił, że Ignacy Hryniewiecki wszedł do historii Rosji. Nie jemu była przeznaczona dziejowa misja, lecz on ją wykonał. Miał raptem 26 lat, gdy zabił rosyjskiego cara.

Poniedziałek, 26.02.2018 Karolina Duszczyk

Chirurgia wojenna epoki napoleońskiej

Na pole bitwy wyrusza z apteczką i dużym mantelzakiem. W środku - piła, pęsety, szczypce. Amputację wykonuje w niecałe dwie minuty. Ranny wrzeszczy? No to wrzeszczy, pod ostrzałem nie ma czasu na sentymenty. „Chirurg musi mieć sprawne dwie ręce, ostre oczy i uszy zamknięte na krzyki pacjenta” – mówi dr n. med. Maria Joanna Turos, zajmująca się naukową rekonstrukcją chirurgii z okresu wojen napoleońskich.