XIX w.

Wtorek, 24.07.2018 Tomasz Boruta

Sprawa Barbary Ubryk - największa afera w dziejach polskiego Kościoła

24 lipca 1869 r. w Krakowie doszło do rozruchów z udziałem studentów, młodzieży robotniczej i miejscowej inteligencji. Cóż było powodem tych zajść? Kolejna demonstracja proniepodległościowa? Otóż, nie. Był to efekt jednej z najgłośniejszych wówczas na całym świecie afer w Kościele Katolickim.

Poniedziałek, 16.07.2018 Kamil Byk

Józef Niemojewski – syn księdza, mason i zapomniany bohater

Tak się u generała Józefa Niemojewskiego ułożyło, że w swoim życiu został synem księdza, masonem, biznesmenem, ziemianinem, no i dobrym żołnierzem. Miał spore szanse, by znaleźć się w panteonie narodowych bohaterów, na równi z Janem Henrykiem Dąbrowskim, ale trudny charakter mu to uniemożliwił.

Wtorek, 19.06.2018 Maciej Brzeziński

Włodzimierz Krzyżanowski –bohater wojny secesyjnej rodem z Wielkopolski

Włodzimierz Krzyżanowski, potomek starej rodziny szlacheckiej z wielkopolskiego Rożnowa, a prywatnie kuzyn Fryderyka Chopina, został jednym z bohaterów amerykańskiej wojny secesyjnej. W amerykańskich podręcznikach historii wymieniany jest dziś w jednym szeregu z Tadeuszem Kościuszką i Kazimierzem Pułaskim.

Czwartek, 07.06.2018 Kamil Byk

Jan Henryk Dąbrowski – zrepolonizowany bohater narodowy

Stefan Żeromski w swojej powieści „Popioły” przedstawił generała Jana Henryka Dąbrowskiego jako osobę, która ma wyraźny problem z językiem polskim – często wtrąca niemieckie słowa lub po prostu posługuje się tylko niemieckim. Nie było w tym żadnej przesady. Dąbrowski choć urodził się 2 sierpnia 1755 r. w Pierzchowcu niedaleko Bochni, to już w wieku 11 lat opuścił ojczyznę i przeniósł się do Saksonii. Tam wsiąkł w kulturę niemiecką, aż zdawało się, że całkowicie zapomni o kraju przodków. Stało się jednak zupełnie inaczej.

Wtorek, 22.05.2018 Marcin Dzierżanowski

Dlaczego w „Lalce” Bolesława Prusa nie ma Rosjan?

„Lalka” Bolesława Prusa uchodzi za powieść, która doskonale oddaje realia Warszawy z II poł. XIX stulecia. Rzeczywiście, wraz z bohaterami poznajemy zarówno bogate pałace, jak i nędzne sutereny. Lecz coś tu nam nie gra. Czas akcji to przecież okres zaborów, a Warszawa leżała w zaborze rosyjskim. Zatem gdzie u licha są ci Rosjanie?

Wtorek, 15.05.2018 Jakub Wojas

Fantazja czy głupota? Ostatnia akcja Zygmunta Padlewskiego

15 maja 1863 r. na terenie carskich koszar w Płocku rozstrzelano Zygmunta Padlewskiego. Jak na skazańca śmierć miał całkiem piękną. Gdy prowadzono go z więzienia na miejsce egzekucji mieszkanki Płocka rzucały z okien pod jego stopy bukiety róż i fiołków. Kwiatowa droga na stracenie wzbudziła podziw nawet rosyjskich żołdaków. Nie wiem tylko, czy na tę drogę sprowadziła go nadmierna fantazja, czy już zwykła głupota.

Niedziela, 06.05.2018 Tomasz Boruta

Co zrobić, żeby zostać uznanym za mądrego?

W 1821 r. ksiądz Karol Surowiecki, jako zajadły krytyk idei oświeceniowych, dał kilka rad jak właśnie w „oświeconym” towarzystwie uchodzić za mądrego. Minęły dwa wieki, ale jego wskazówki chyba aż tak bardzo się nie zdezaktualizowały?

Wtorek, 24.04.2018 Paweł Wernicki

Jak Polak zbudował najwyższą kolej świata

W XIX wieku powstała najwyżej położona linia kolejowa. Nad najnowocześniejszymi wówczas rozwiązaniami technologicznymi pracował polski inżynier Ernest Malinowski. Peru mogło sobie pozwolić na tę inwestycję m.in. dzięki wykorzystaniu ptasiego guana.