Serialowej ekranizacji powieści Szczepana Twardocha „Król” w reżyserii Jana P. Matuszyńskiego towarzyszyła wielka akcja promocyjna. Wzmocniły ją entuzjastyczne recenzje, z których mogliśmy się dowiedzieć, że doczekaliśmy się w końcu rodzimej historycznej produkcji na światowym poziomie. Szkoda tylko, że to nieprawda.

18 lutego 1846 roku rozpoczęła się rzeź. Przez kilka następnych tygodni galicyjscy chłopi napadali na majątki ziemskie, mordowali szlachtę, urzędników dworskich i ich rodziny. W tamtym nieszczęsnym czasie zginąć miało nawet 3000 osób, a zniszczono blisko 500 dworów i pałaców. Wokół tych zimowych krwawych wydarzeń, które historia zapamiętała jako rabacja lub rzeź galicyjska, narosło wiele mitów. Do dziś niektórzy uważają, że był to wyraz brutalnego, ale uzasadnionego chłopskiego sprzeciwu wobec ucisku, pańszczyźnie i szlacheckiej dominacji. Ta teza, odziedziczona w spadku po epoce PRL, choć nadal popularna, to w świetle dostępnych faktów trudna jest do obrony.

Czasy saskie nie mają dziś dobrej prasy. Słynne wtedy powiedzenie „Za króla Sasa jedź, pij i popuszczaj pasa” dziś podawane jest jako przykład tego, że w tamtym okresie mniej myślano o sprawach ojczyzny, a bardziej o własnym brzuchu. Ci natomiast, którzy wymyślili to zdanie bardziej mieli na myśli panujący wówczas dobrobyt. Skoro zatem było tak źle, to dlaczego było tak dobrze?

Na powyższe pytanie nie ma łatwej odpowiedzi. Ale nie dlatego, że ocena panowania ostatniego króla Polski wzbudza kontrowersje. Bardziej dlatego, że niedostępne archiwa rosyjskie mogą skrywać jeszcze pewne tajemnice tego monarchy.

Serial „Osiecka” to kolejna produkcja historyczna Telewizji Polskiej. Tym razem jednak nie śledzimy losów żołnierzy polskiego podziemia w czasie II wojny światowej, lecz bohemy artystycznej PRL. Pomysł świetny, wykonanie średnie.

Nasza historia pełna jest chwil zarówno wielkiej chwały, jak i całkowitego upadku. Szczególnie silnie zakorzeniona jest wśród nas pamięć dawnej potęgi, kiedy I Rzeczpospolita była jednym z głównych rozgrywających na kontynencie. Określenie ram czasowych tego okresu nie jest jednak takie proste.

W PRL bardzo popularna była teoria, że gdyby Polska po 1918 roku nie poszła zdobywać ziem na wschodzie tylko skupiła się na granicy zachodniej, to II RP byłaby państwem silniejszym, bogatszym i w ogóle szczęśliwszym. Do niedawna sądziłem, że w III RP nikt tego typu dywagacji nie bierze na poważnie, a jednak... Na różnego rodzaju forach ów pogląd powraca. Zatem może warto się jemu dokładnie przyjrzeć.

Chociaż w większości przypadków kodeks karny II RP i III RP przewiduje kary za podobne czyny, to w realiach przedwojennej Polski pewne rodzaje przestępstw miały swoją specyfikę, której dziś raczej już nie uświadczymy.