Premium

Piątek, 26.10.2018 Jakub Wojas

Spór na temat przyczyn upadku I Rzeczpospolitej stanowi jeden z najważniejszych sporów w polskiej historiografii. Jednocześnie wielu badaczom umyka inne ważne wydarzenie. Jest to niedokończony proces rozpadu Rzeczpospolitej, który zbiegał się zarówno z jej likwidacją, jak i odrodzeniem.

Piątek, 19.10.2018 Łukasz Marczyk

Kto bogacił się na polskim zbożu?

Gdy 19 października 1466 r. podpisywano II pokój toruński, król Kazimierz Jagiellończyk mógł czuć wielką ulgę. Kończył się blisko trzynastoletni okres wojny naznaczony jego osobistymi upokorzeniami, ciężką depresją i ruiną finansową. Rekompensatą był m.in. dostęp do ujścia Wisły i dość duże wybrzeże Bałtyku. Być może wtedy wydawało się to niewiele, gdyż w państwie Jagiellonów handel był nastawiony głównie na Morze Czarne, ale już niedługo do Polski miał uśmiechnąć się los. Tylko czy daną szansę właściwie wykorzystano?

Piątek, 12.10.2018 Michał Zoń

Ci od Berlinga, czyli żołnierze przeklęci

W czasach PRL to ich szlak bojowy był najbardziej eksponowanym epizodem polskiego wysiłku zbrojnego w trakcie II wojny światowej. Dziś wahadełko się odwróciło i żołnierze ludowego Wojska Polskiego zostali zepchnięci na margines. Niektórzy odmawiają im nawet polskości. Padają obraźliwe określenia o „polskojęzycznej części Armii Czerwonej”. Wystarczy jednak zastanowić się nad ówczesną sytuacją Polski, by zorientować się, że nie są to oceny sprawiedliwe.

Piątek, 05.10.2018 Marcin Dzierżanowski

Jak próbowano stworzyć Polskę na Pacyfiku

Po 1863 roku kolejne z rzędu przegrane powstanie zrodziło w Polakach potrzebę szukania jakiejś innej drogi, która zapewni ich narodowi możliwość swobodnej egzystencji i rozwoju. Niektórzy porzucili wszelkie marzenia o niepodległości i próbowali przekonać rodaków do lojalnej postawy wobec dworów państw zaborczych. Inni skupili się na pracy organicznej chcąc podnieść stan gospodarczy i społeczny ziem polskich, odkładając przy tym wszelkie idee walki zbrojnej przynajmniej na jakiś czas. Wszystkich jednak przebił pewien kurlandzki szlachcic, który wymyślił przeniesienie Polski na Pacyfik.

Piątek, 28.09.2018 Maciej Łuski

Genialny plan prezydenta Benesza, czyli czy układ monachijski był sukcesem Czechosłowacji?

W Czechach istnieje pojęcie „kompleksu monachijskiego”. Można je przyrównać do naszego syndromu „IV rozbioru Polski”, tudzież „zdrady jałtańskiej”. Otóż, wśród naszych południowych sąsiadów panuje dość powszechne przekonanie, że w 1938 roku Zachód, na czele z Wielką Brytanią i Francją ich „zdradził” – ponad głowami Czechów (i Słowaków) dogadał się z Hitlerem i pozwolił na rozbiór ich państwa. Jednak jeżeli przyjrzeć się dokładniej tym wydarzeniom, to Monachium było jednym z największych sukcesów dyplomacji czeskiej w dziejach.

Piątek, 21.09.2018 Jakub Wojas

Jak narodziła się i upadła Rzeczpospolita Trojga Narodów

Istnienie Rzeczpospolitej Trojga Narodów można liczyć nie w latach, a w miesiącach. Powstała w okresie największego kryzysu na Ukrainie, który pociągnął ten kraj do ruiny. Tworzyli ją ludzie, którzy byli mistrzami lawirowania, niejednokrotnie posądzani o kierowanie się jedynie własnym interesem. A jednak! Wykuty w tych warunkach projekt inspirować miał jeszcze przez następne wieki.

Piątek, 14.09.2018 Marcin Dzierżanowski

„Niech Polacy rozpłyną się wśród Rosjan” – ugodowcy w zaborze rosyjskim

Powstanie styczniowe stanowiło nie tylko koniec kolejnego zrywu, ale również faktyczny koniec I RP. Z popowstaniowego szoku wyłaniało się myślenie o zupełnie innym rodzaju państwa. Po drodze jednak pojawiły się pomysły, by w ogóle dać sobie spokój z myśleniem o niepodległości.

Piątek, 07.09.2018 Jakub Wojas

Bohaterowie Westerplatte

Niecałe 7 dni – tyle trwała wojna dla obrońców polskiej składnicy wojskowej na Westerplatte. To wystarczyło, by stali się oni jedną z legend II wojny światowej. Gdy Niemcy prowadzili ich już jako jeńców wojennych przez centrum Gdańska, mieszkańcy wylewali na nich fekalia. Dla niemieckich gdańszczan byli znienawidzonym wrogiem; dla Polaków bohaterami, których imieniem będą nazywane ulice, place i szkoły. Jednak spośród panteonu wszystkich polskich bohaterów narodowych ich miejsce w tym gronie można uznać za niezwykły zbieg okoliczności.