4 czerwca 1920 roku o godzinie 16:32 okazało się kto tak naprawdę przegrał I wojnę światową. W pałacu Grand Trianon w Paryżu został podpisany traktat pokojowy między Ententą a Królestwem Węgier. Delegacja węgierska nie była nawet w stanie złożyć podpisu. Nic dziwnego – warunki narzucone Węgrom oznaczały dla nich największą tragedię w dziejach i traumę na dziesięciolecia.

Na południu Polski nawet do dziś można odczuć swego rodzaju sentyment za okresem wielonarodowej monarchii austro-węgierskiej. Modne są tu knajpy stylizowane na ten okres. W niektórych domach pojawiają się wizerunki cesarza Franciszka Józefa. Zapewne jest to skutek tego, że na przełomie XIX i XX wieku Polacy właśnie w zaborze austriackim mieli najwięcej swobód, ale czy w związku z tym należało z tym państwem wiązać jakieś większe nadzieje?

Późnym wieczorem 8 maja 1945 roku w podberlińskim Karlshorst podpisano akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Właściwie była to powtórka z ceremonii, jakiej dokonano dzień wcześniej we francuskim Reims. Tu jednak ranga była niższa, dlatego Sowieci zażądali ponownego złożenia podpisów. Niemniej walki na froncie miały zakończyć się o godzinie 23:01, ale tak się nie stało.

Wydarzenia z lat 1904-1907, które rozegrały się na terenie dawnego Królestwa Polskiego określa się czasem mianem pierwszej rewolucji i czwartego powstania. Była to bowiem hybryda. Nie znajdziemy tu bitew, jednolitego dowództwa, a za to strajki i demonstracje robotnicze. Jednak był to pierwszy od niemal wieku raz, gdy sprawa polska zyskała, a nie straciła na buncie przeciw zaborcy.

Gdyby Brytyjczyka z roku 1920 przenieść w dzisiejsze czasy, to zapewne byłby on zszokowany tym, co się stało z jego ojczyzną. Jeszcze wiek temu Londyn oplatał swoimi wpływami ¼ świata, a pod panowaniem królowej angielskiej znajdowało się ponad 350 mln ludzi. Dodatkowo, I wojna światowa przyznała Wielkiej Brytanii terytoria mandatowe. Wydawało się, że takiego mocarstwa nikt nie mógł złamać. Ale przecież, jak głosi mądrość pewnego byłego polskiego polityka, imperia upadają będąc u szczytu swej potęgi.

5 marca 1940 roku Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii podjęło decyzję w sprawie losu polskich jeńców z obozów specjalnych i więźniów z więzień obszaru tzw. zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy. Czekała ich śmierć, choć jeszcze kilka dni wcześniej zamierzano ich zesłać na Syberię. Stalin jednak zmienił zdanie.

Najbardziej znany wizerunek błazna ostatnich Jagiellonów – Stańczyka na obrazie pędzla Jana Matejki - przedstawia go na balu u królowej Bony w momencie, gdy na wawelski dwór dociera wiadomość o upadku Smoleńska. Dworzanie zdają się nic z tego nie robić, a jedynie mędrzec-błazen martwi się o losy ojczyzny. Nie jest to pierwsza taka wizja najsłynniejszego polskiego trefnisia stworzona przez mistrza Matejkę. W „Hołdzie pruskim” Stańczyk również się troska. Tym razem, że nie doszło do przyłączenia do Polski Państwa Zakonnego, co może w przyszłości przysporzyć Koronie sporo kłopotów.

Stefan Żeromski w „Popiołach” nakreślił obraz żołnierzy Legionów Dąbrowskiego trochę inny niż ten znany z patriotycznych czytanek. Mimo ewidentnego bohaterstwa, Polacy nie stronili od grabieży, gwałtów czy mordów cywilów. Cieniem na tej inicjatywie kładzie się też aspekt współpracy z Francją, której gorzki smak legioniści poczuli bardzo szybko.