Politykę piastowską kojarzy się głównie ze skupieniem się na budowaniu swojej pozycji wobec zachodnich sąsiadów. Polityka jagiellońska jest z kolei zwrócona na wschód i tworzeniu systemu sojuszy w tej części Europy. Takie jest zapewne powszechne postrzeganie tych dwóch pojęć. Rzeczywistość jest jednak zdecydowanie bardziej skomplikowana. Polityce Piastów nie można bowiem odmówić sporego zainteresowania wschodem, a Jagiellonów uczestniczenia w rozgrywkach zachodnioeuropejskich. Jednak między tymi dwiema politykami jest jedna wyraźna różnica.

Wojna polsko-bolszewicka jest tak naprawdę jednym z serii konfliktów między Polską a Rosją. Jednak tym razem doszło też do bardzo dziwnej sytuacji. Rosja była w tej wojnie również polskim sojusznikiem i „sojusznikiem naszych sojuszników”. W tej konfiguracji polską wojnę z bolszewią można rozpatrywać jako część rosyjskiej wojny domowej, w której to polskie oddziały biły się zanim włączyło się w nią państwo polskie.

I Brygadę Legionów Polskich otacza patriotyczny mit oddziału, który podobnie jak wiele innych ze sztafety walk o niepodległość można skojarzyć hasłem Bóg, Honor i Ojczyzna. Jednak prawdziwy obraz legionistów Piłsudskiego znacząco odbiega od patriotycznych wyobrażeń.

Lepszego początku panowania Władysław IV Waza nie mógł sobie wymarzyć. Już tak się utarło, że bezkrólewie to moment, który starają się wykorzystać wszyscy wrogowie Rzeczypospolitej. Podobnie po śmierci Zygmunta III Moskwa postanowiła odebrać, to co straciła przed kilkunastoma laty. Jednak srodze się przeliczyła. Wojna smoleńska ponownie pokazała, kto panuje w tej części Europy. Wydawało się, że Rzeczypospolita, której powierzchnia była wtedy największa w historii jest u szczytu potęgi. Dlaczego zatem po tak świetnym zwycięstwie pod Smoleńskiem Polacy i Litwini wykazali się wielką uległością wobec pokonanego wroga?

W Polsce za sprawą Jana Długosza utrwaliła się opinia o bitwie pod Grunwaldem jako niewykorzystanym zwycięstwie. Ale batalia ta nie była jednak jedynie zwycięstwem polskim, lecz także litewskim, a to już może zmieniać perspektywę. Dziś na Litwie bowiem ranga rocznicy tego wydarzenia jest być może nawet większa niż w naszym kraju. Czy zatem zaiste więcej korzyści z tej wiktorii wyciągnęło Wielkie Księstwo Litewskie?

Chociaż niemal cała moja rodziny wywodzi się z obszarów, które po II wojnie światowej znalazły się w granicach ZSRR, to praktycznie nigdy w domu nie mówiło się o tych terenach per „Kresy”. W tym kontekście padały raczej określenia „Wschód”: przyjechaliśmy ze Wschodu, oni też są ze Wschodu, tam na Wschodzie zostawiliśmy. To też słowo „Kresy” wydawało mi się zawsze sztucznym konstruktem, bo gdzież one niby leżą, skoro osoby pochodzące z przygranicznych miejscowości II RP ani trochę nie utożsamiają się z tym pojęciem?

Nie da się ukryć, że doświadczenia I Rzeczypospolitej w zdobywaniu zamorskich krain są nad wyraz skromne, niemniej one są. I nawet niewiele brakowało, by w Gujanie czy Wenezueli mówiono dziś po polsku.

Do rzekomego imperium stworzonego w Europie Środkowej przez dynastię Jagiellonów odwołują się politycy co najmniej od czasów międzywojennych. W nawiązaniu do tego konstruktu planuje się coraz to nowsze wersje Międzymorza czy Trójmorza. Jednak Imperium Jagiellonów w przypisywanym jej znaczeniu tak naprawdę nigdy nie istniało.